Wat is Tist?
Waar staat TIST voor?
TIST staat voor Trauma Informed Stabilization Treatment. Het is een benadering die gericht is op het hervinden van stabiliteit wanneer je mentale of fysieke ongemakken ervaart. Veel van die ongemakken kun je zien als een vorm van ontregeling. Soms is het ingewikkeld te begrijpen waar die ongemakken nu precies vandaan komen. Maar soms kun je ook duidelijk zien waar ze hun geschiedenis hebben.
‘Trauma informed’ betekent dat we deze klachten kunnen bekijken vanuit een dieper begrip van hoe trauma ontstaat en hoe ons zenuwstelsel (waaronder ook ons brein) daarop reageert. Deze kennis helpt om jezelf beter te begrijpen, en biedt ruimte voor mildheid en verandering. TIST is vorm van behandeling die past bij de moderne trauma behandeling in Nederland waarbij je niet het verleden herbeleeft, maar kijkt naar wat je in het nu in de weg staat.
“No recovery from trauma is possible without attending to issues of safety, care for the self, reparative connections to other human beings, and a renewed faith in the universe. The therapist’s job is not just to be a witness to this process but to teach the client how,” – Dr. Janina Fisher
De oorsprong van TIST
TIST is ontwikkeld door dr. Janina Fisher, een toonaangevend expert op het gebied van trauma en DIS. Zij werkte jarenlang samen met Pat Ogden aan de ontwikkeling van Sensorimotor Psychotherapy, en richt zich inmiddels volledig op haar eigen methode: TIST.
TIST is mede geïnspireerd op Internal Family Systems (IFS) van Richard Schwartz, en biedt een manier om met compassie te kijken naar je eigen reacties en patronen. In plaats van jezelf te veroordelen of te willen ‘fixen’, leer je begrijpen waar bepaald gedrag vandaan komt — ook gedrag dat destructief lijkt, zoals verslaving, zelfbeschadiging, eetproblemen of dissociatie. We werken met delen in onszelf die zich hebben ontwikkeld in reactie op onze ervaringen en die vaak (tijdelijk) heel effectief zijn geweest. In het nu kan het lastig zijn die delen te (h)erkennen en er respectvol mee om te gaan, omdat ze ons in het heden vaak in de weg staan.
Deze reacties worden binnen TIST erkend als overlevingsstrategieën, maar niet als ineffectieve coping strategieën. Al onze delen hebben zich met een reden ontwikkeld. Niet iets om je voor te schamen, maar iets dat we samen leren begrijpen. Binnen reguliere hulpverlening is hier helaas nog niet altijd ruimte voor. Bij Stressontlader wél — zolang we samen kunnen zorgen voor voldoende veiligheid. Als er bijvoorbeeld sprake is van acute crisis of suïcidaliteit, kan het zijn dat er meer continue zorg nodig is dan ik als zelfstandige aanbieder kan bieden. Daarover overleggen we altijd zorgvuldig.
Waarom TIST ook werkt zonder trauma
TIST is ontwikkeld voor mensen met trauma, maar de manier van werken is óók waardevol als er geen sprake is van trauma in de klassieke zin. Iedereen kent het gevoel dat je thuis op de bank een andere versie van jezelf bent dan op je werk, in gezelschap of in spannende situaties.
Binnen TIST kijken we naar deze verschillende ‘delen’ van jezelf: stemmen, overtuigingen, gevoelens of lichamelijke signalen die allemaal hun eigen verhaal vertellen. Wanneer je hier nieuwsgierig en zonder oordeel naar leert luisteren, ontstaat er ruimte voor echte verandering.
Dus nee, je hoeft geen ‘traumaverleden’ te hebben om baat te hebben bij deze werkwijze. TIST helpt je om contact te maken met wie je bent, en met wat je nodig hebt om in balans te komen. Hierdoor zal je meer regie ervaren in je leven, in plaats van gestuurd te worden door (geautomatiseerde) reacties, twijfel of lichamelijke klachten
Wat verstaan we onder trauma?
Trauma is meer dan ingrijpende gebeurtenissen. Natuurlijk denken we bij trauma vaak aan overduidelijke, ingrijpende ervaringen zoals ongelukken, fysiek geweld of natuurrampen. Dit noemen we ook wel overt (zichtbaar) trauma.
Maar net zo belangrijk is covert (verborgen) trauma. Dit gaat over ervaringen die minder zichtbaar zijn, zoals emotionele verwaarlozing, voortdurende kritiek, uitsluiting of een andere vorm van chronische stress. De impact hiervan wordt vaak onderschat, terwijl ze diep kunnen doorwerken in hoe we onszelf en de wereld ervaren.
Chronische dissociatie
Een belangrijke grondslag van TIST is verder het chronische dissociatiemodel van Van der Hart, Nijenhuis & Steele. Op dit model zie je iets terug van de manier waarop trauma in onze hersenstructuur wordt verwerkt. Het geeft ook inzicht in de verschillende dynamiek die delen kunnen hebben en dat ze ook niet altijd samenwerken in reactie op dezelfde gebeurtenissen. Dissociatie kunnen we omschrijven als een vorm van loskoppeling. Het is een natuurlijke manier van reageren wanneer het voor ons zenuwstelsel logisch is om ons los te koppelen van onze omgeving. Als traumarespons zien we dissociatie echter niet alleen als een loskoppeling van onze omgeving, maar ook van onszelf. Zo kan dissociatie ervoor zorgen dat we minder emoties voelen, minder fysieke sensaties waarnemen. Maar het heeft ook invloed om ons denken, geheugen, perceptie, identiteit en meer.
TIST vormt hiermee een manier van behandelen die gericht is op het volledige systeem van voelen, denken en lichaam. Dat maakt dat het een geschikte therapievorm is bij zowel overt als covert trauma. Dus hele duidelijke gebeurtenissen, maar ook de zaken waarvan jij misschien zegt; het kan allemaal erger. Ik had het niet zo slecht. Iedere vorm van vastlopen in je dagelijkse gang van zaken en relaties verdient jouw zorg en aandacht.
TIST bij Stressontlader
In mijn praktijk werk ik niet met standaardtrajecten of vaste protocollen. Iedereen komt met zijn of haar eigen verhaal, en daar sluit ik zo goed mogelijk bij aan. Misschien weet je nog niet precies wat je nodig hebt. We kijken daar samen naar, want ik betrek je graag in de keuzes die we maken.
Wat ik belangrijk vind, is dat je kunt voelen dat wat we doen ook echt raakt aan je dagelijks leven. De inzichten die je opdoet, sluiten zoveel mogelijk aan op wat er in jouw leven speelt. Telkens weer maken we de slag van jouw praktijk naar de spreekkamer en omgekeerd.
Misschien duurt het even voordat je merkt dat er iets verandert. Misschien merk je zelfs dat doordat je steeds meer zicht krijgt op de processen, het eerst moeilijker lijkt te gaan. Ga je verdriet voelen, of boosheid. Maar uiteindelijk wil je vooral voelen dat de sessies iets toevoegen: dat je richting krijgt, helderheid, en stap voor stap steeds beter weet wat je wél en niet wilt.
